غار های استان کهگیلویه و بویراحمد

غارهای استان

در عمق دره‌ها و کوه‌های استان کهگیلویه و بویراحمد غارهایی دیده می‌شوند که مردم این استان به گویش محلی به آن‌ها «اشکفت» می‌گویند. در قسمتی از این غارها آثار ساختمانی، سکونتگاهی، آب انبار، آب چکان‌ و آبگیرهای سنگی وجود دارد و در بعضی نقاط تراشیدگی‌هایی به صورت ستون و پایه‌های سنگی ساخته شده است که دلالت بر قدمت و پیشینه کهن این منطقه دارد. برخی از غارهای این استان عبارتند از:

غار شاه بهرام: غار شاه بهرام یکی از غارهای مشهور موجود در استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشد که در حوالی روستای شاه بهرام در منطقه پیچاب از توابع بخش باشت شهرستان گچساران و در فاصله 150 کیلومتری شمال شرقی شهر دوگنبدان واقع شده است. این منطقه دارای جنگل‌های انبوه از نوع بلوط، بنه، کلخنگ، زبان گنجشک و انواع بادام می‌باشد. این غار با طول 200 متر و دهانه‌ یک متری در مجاورت ویرانه‌های شهر باستانی شاه بهرام قرار دارد. به گفته کارشناسان میراث فرهنگی استان، آثار و نشانه‌های موجود که در بررسی‌های اولیه غار شاه بهرام شناسایی شده‌اند، دوره استفاده از آن را به زمان اشکانیان مربوط می‌سازد.

غار کوک کوهزاد: این غار که در محل با نام اشکفت کوک کوهزاد نامیده می‌شود، در 2 کیلومتری راه کوهستانی شمال شرقی روستای تراب وسطی و در حدود 500 متری جاده سنگفرش بسیار قدیمی بوستانک (تاشان) به ‌زیز و سردان واقع شده است. این غاری از نظر اندازه و وضعیت مانند غار شاه بهرام بوده و در بررسی‌هایی که در گذشته انجام شد چیزی جز چند کوزه سالم و شکسته به دست نیامد.

غار هوایی: در یک کیلومتری شمال شرقی روستای تراب علیا غاری وجود دارد که به واقع شدن در ارتفاع 100 متری از زمین، به آن اشکفت هوایی می‌گویند. این غار راهی سخت و پرتگاهی خطرناک دارد. در قدیم در دامنه پرتگاه کوه جای پا به وسیله چکش و مته در صخره کنده‌ شده است و اهالی محل از این طریق از غار با زحمت بالا می‌رفتند. در داخل غار نیز انباری با سنگ و گل ساخته شده است. در گوشه‌ای از این غار به ارتفاع 1/5 متر چاله یا اجاقی دیده می‌شود که آثار دود آن تمام فضای غار را فراگرفته است. این غار مانند دیگر غارهای استان محل زندگی انسان‌ در پیش از تاریخ بوده است.

غار یخی: این غار از معدود غارهای منحصر به فرد استان است که در ارتفاع صعب‌العبور دیواره شمالی منطقه حفاظت شده دنا و در جنوب روستای خفر واقع شده است. از خصوصیات بارز این غار وجود قندیل‌های یخی در تمام فصول سال به ویژه در فصل تابستان است و به همین سبب سالانه پذیرای تعداد زیادی از علاقه‌مندان به غارنوردی و کوهنوردی می‌باشد.

غار دوفیری: این غار در ارتفاعات غربی کوه سمسال در حوالی روستای بن زرد علیا از توابع بخش پاتاوه شهرستان دنا و در منطقه حفاظت شده دنا واقع شده است. این غار که بر روی صخره‌ای مرتفع نسبت به نواحی مجاور واقع شده است در گذشته به عنوان قراولگاه جهت حفاظت سکنه روستا استفاده می‌شده است زیرا با توجه به موقعیت مکانی آن امکان تسخیر آن توسط افراد و اقوام مهاجم میسر نبوده است. ورودی غار دارای دو سوراخ شبیه بینی انسان می‌باشد و به همین دلیل به لهجه لری به غار دوفیری مشهور شده است.

غار نِی نِه (= نِی دِه، نَدیده): این غار در تنگه‌ای به همین نام در منطقه حفاظت شده خائیز شهر دهدشت و در فاصله 20 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بهبهان (استان خوزستان) قرار دارد. این غار که در ارتفاع 770 متری از سطح دریا واقع شده است، دارای 700 متر طول می‌باشد و طبق بررسی‌های انجام شده این غار در حدود 150 متر عمق در زیر زمین دارد. در داخل غار رطوبت زیادی وجود دارد و میزان اکسیژن آن بسیار پایین است. در داخل غار تالارها و مسیرهای فرعی بن‌بست به تعداد زیادی وجود دارد و به همین دلیل احتمال گم شدن زیاد است. در داخل غار چند گونه خفاش، هزارپا، انواع حشرات از قبیل سوسک و کنه وجود دارد.

غار نِوِل: این غار در کوه گل در 20 کیلومتری منطقه سی‌سخت شهرستان دنا واقع شده است. غار نول با طول 80 متر دارای چند تالار پلکانی و انشعاب‌های مختلف بوده و از نظر زمین‌شناسی حائز اهمیت می‌باشد. ارتفاع دهانه غار از 3 تا 20 متر تغییر است. سقف و بدنه غار از سنگ‌های آهکی و قندیل‌های زیبایی پوشیده شده است. در عمق غار چند چشمه وجود دارد که از آن‌ها آب زلال و خنکی جاری می‌شود. دخالت‌های انسان پیرامون چشمه‌ها و قنات‌های اطراف این غار بیانگر استفاده از این مکان در دوره‌های گذشته بوده است. به نظر می‌رسد این غار در گذشته به عنوان پناهگاه موقتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

اشکفت داوودی: این غار مثلثی شکل در فاصله 9 شرق دیشموک واقع شده است. و با شیبی تند به جاده و تنگ فارتق منتهی می‌شود. ارتفاع این غار از سطح جاده در حدود 25 متر می‌باشد. در بیرون غار بقایای ابزارهای سنگی ساده به چشم می‌خورد که قدمت آن‌ها به دوره پیش از تاریخ بازمی‌گردد.

اشکفت سیاه: این اشکفت در بالای کوهی در شمال روستای چالموره قرار دارد. این منطقه دارای اقلیم معتدل و نیمه کوهستانی است و میزان بارش در این منطقه اندک است و زمین‌ها جز در فصل بهار، پوشش گیاهی کم‌تراکمی دارند. در بیشتر بخش‌های جنوبی غار، کف آن مشخص است در مقابل در بخش شمالی کف غار دیده نمی‌شود و عمق بیشتری دارد.  در مقابل غار سکویی از تخته سنگ‌های بزرگ چیده شده است که قدمت چندانی نداشته و مربوط به دوره‌های اخیر است. در اثر فرسایش ناشی از عوامل طبیعی، قسمت‌هایی از اشکفت فرو ریخته است و در نتیجه دخالت‌های انسانی بخش‌هایی از اشکفت دستخوش تغییر شده است. در مقابل دهانه غار رسوبات زیادی انباشته شده است و درون غار پوشیده از کود حیوانی و خاکستر است. در نتیجه بررسی‌های به عمل آمده تعدادی سفال مربوط به دوره‌های اسلامی بدست آمده است. بر اساس شواهد موجود، هم‌اکنون از این غار استفاده می‌شود.

غار آب کُناری: این غار در کوه خیص شهر دهدشت واقع شده است. این غار دارای دو دهانه ورودی بزرگ و چشمه آب گوارایی می‌باشد که مورد استفاده اهالی محل قرار می‌گیرد. این غار در سال 1366 به وسیله هیئت کوهنوردی استان کشف شده است.

 غار پیرزن: این غار در قلعه دختر شهر دهدشت در دیواره‌ای به طول 30 متر قرار دارد. به سبب صعب‌العبور بودن مسیر این غار، در گذشته راه‌هایی به وسیله دست به درون غار حفر شده بود که با گذشت زمان از بین رفته است.

غار نِزل: این غار در کوه نور (نیر) شهر دهدشت واقع شده است و دارای دو چاه ورودی به عمق 10 و 15 متر می‌باشد.

غار خِی: این غار در کوه خیص شهر دهدشت واقع شده است و دارای 600 متر طول می‌باشد. این غار در سال 1365 توسط هیئت کوهنوردی شهرستان کهگیلویه کشف شده است.

غار ده‌شیخ: این غار در روستای ده‌شیخ شهر یاسوج واقع شده است. دهانه غار در ارتفاع 1670 متری از سطح دریا واقع شده است. غار دارای قندیل‌های فراوان و زیبا می‌باشد و داخل آن خفاش، حشرات و انواع بندپایان دیده می‌شوند.

غار گاکال: این غار در نزدیکی روستای خان احمد در بخش باشت شهرستان گچساران واقع شده است. داخل این غار طبیعی بسیار مرطوب بوده دارای گل و لای زیادی می‌باشد. همچنین داخل غار اکسیژن کمی به دلیل وجود ذرات معلق در هوا وجود دارد و برای پیمایش آن نیاز به نور قوی می‌باشد. غار گاکال بیش از 100 متر طول داشته و دهانه آن در ارتفاع 1090 متری از سطح دریا واقع شده است. داخل غار به تعداد زیادی خفاش و حشرات زندگی می‌کنند.

منبع: http://www.wikipg.com