صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد

صنایع دستی استان

صنایع دستی: صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد عبارتند از:

قالی و قالیچه: بافت قالی و قالیچه طی سال‌های متمادی در میان عشایر کهگیلویه و بویراحمد تکامل یافته است. بافت قالیچه در میان ایل‌نشینان و روستاییان بیشتر رواج دارد. پود، تار، پرز یا خواب قالی، اجزای تشکیل دهنده قالی می‌باشند. جنس تارهای قالی در این استان از پنبه یا مخلوط پشم و مو است و جنس پودها از پشم یا پنبه می‌باشد اما جنس پرز از پشم است و گاهی از کامواهای رنگی (اکریلیک) نیز استفاده می‌شود. دستگاه‌های بافت قالی و قالیچه اغلب ساده بوده و توسط خود بافندگان ساخته می‌شود. همچون سایر عشایر و ایلات ایران دار مورد استفاده برای بافت قالی در این استان از نوع افقی می‌باشد. نقوش قالی‌های این استان برگرفته از پیشینیان و نسل‌های قبلی است که به بافندگان امروزی انتقال یافته است و با نقوشی از طبیعت پیرامون و اشیای مورد علاقه تولیدکنندگان ترکیب و مزین شده است. تعدادی از این نقوش به دلیل مجاورت عشایر کهگیلویه و بویراحمد با عشایر قشقایی و بختیاری، وارد بافته‌های این عشایر شده است. یکی از نقوش تزئینی و قدیمی قالی‌های استان کهگیلویه و بویراحمد، نقش حوض نام دارد.

پوشاک استان کهگیلویه و بویراحمد

پوشاک استان

پوشاک مردان

کلاه: در قدیم مردان کلاه نمدی کوچکی به سر می‌گذاشتند که به آن «تیارس» می‌گفتند. کلاه‌های نمدی عشایر بختیاری، لرستانی، کهگیلویه و ممسنی از آن زمره است که نمونه آن در نقوش طاق بستان و تخت جمشید دیده می‌شود. سادات عمامه و عرق‌چینی با رنگ‌های مشخصه سیاه و سبز که نشانه تبارشان بود به سر می‌گذاشتند. شکل کلاه هر ایلی موجب تشخیص هویت ایلی او بود مثلاً در ایلات بختیاری کلاه عموماً سیاه‌ رنگ و از جنس نمد بود و نوع مرغوب آن از «گِز» (موی بز) بافته می‌شد. در بویراحمد و ممسنی کلاه به رنگ‌های تیره، سفید، کبود و ... بوده است و شکل عمومی آن با کلاه‌های ایلات طیبی و بهمئی تفاوت داشته و از نظر قالب بزرگ‌تر و لبه آن درازتر بود. کلاه بهمئی‌ها کوچک بود و در گوشه سر قرار می‌گرفت و در موقع سواری و دویدن با وزیدن باد از سر می‌افتاد. کلاه دیگر شب‌کلاه نام داشت و از نظر سبکی مورد استفاده شکارچیان و شبگردان بود و از نمد و موی گوسفند بافته می‌شد و هنوز نیز مرسوم است.

پوشش جانوری استان کهگیلویه و بویراحمد

پوشش جانوری

پوشش جانوری استان کهگیلویه و بویراحمد عبارتند از:

پستانداران: خارپشت (چوله)، یوزپلنگ، گربه وحشی، کرنیس (جانوری است مانند پلنگ ولی پاهای بلند و قدی باریک مانند تازی دارد)، کرزنگلو (نوعی یوزپلنگ درنده)، جوجه تیغی (به گویش محلی کزوک)، گراز (خوک)، میش کوهی، بز کوهی (پازن)، قوچ کوهی و خرس

پرندگان: مرغ آبی، لک‌لک، مرغ ماهی‌خوار، تیهو، کبک، کلاغ، کلاغ پسه، کبک کر (به گویش محلی کوکر)، کرکس (به گویش محلی دال)، شاهین (به گویش محلی باشه یا باباشاه)، گنجشک، گپی، بلبل، سیاه بله، هوبره، حواصیل، دارکوب، باز، مرع هواخور (به گویش محلی باد کپن (بادخور)، سبز مرغ هم گفته می‌شود)، کبوتر طوق‌دار (داری به معنای درختی و کبوتر گاک نیز گفته می‌شود)، هدهد، گل گلایتن (به دلیل داشتن کاکل، مرغ کاکل‌دار یا گل گلایتن گفته می‌شود)، مرغ حق‌گو (شب‌آویز)

پوشش گیاهی استان کهگیلویه و بویراحمد

پوشش گیاهی استان

استان کهگیلویه و بویراحمد از نظر جغرافیایی در ناحیه ایرانی- تورانی و در بخش کوچکی از جنوب ناحیه صحاری- سند واقع شده است. پوشش گیاهی استان به دلیل نوع آب و هوای گرمسیری و سردسیری متنوع است. ناحیه سردسیری استان کهگیلویه و بویراحمد به علت آب فراوان، پوشش گیاهی نسبتاً انبوه، متراکم و جنگلی دارد در حالی که در قلمروی گرمسیری آن پوشش گیاهی اغلب تنک و نیمه انبوه است.

  

گیاهان استان کهگیلویه و بویراحمد به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:

چشمه های استان کهگیلویه و بویراحمد

چشمه های استان

در استان کهگیلویه و بویراحمد تعداد 160 چشمه وجود دارند که در زیر به شرح تعدادی از آن‌ها می‌پردازیم.

چشمه میشی: این چشمه یکی از چشمه‌های پرآب و مشهور استان است که در فاصله 5 کیلومتری شهر سی‌سخت (مرکز شهرستان دنا) و در امتداد جاده سی‌سخت به گردنه بیژن و پادنا قرار دارد و از این لحاظ موقعیت ارتباطی خوبی دارا می‌باشد. این چشمه با دِبی تقریبی 2/5 کیلومتر مکعب در ثانیه علاوه بر تأمین آب مصرفی کشاورزی و شرب شهر سی‌سخت، به دلیل دائمی بودن یکی از بهترین تفرجگاه‌های نمونه استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشد که سالانه گردشگران فراوانی از داخل و خارج استان به این منطقه مراجعه می‌نمایند. این منطقه در مسیر عبور بهمن‌های زمستانی قرار دارد و به همین دلیل امکان درختکاری در محدوده چشمه وجود ندارد.

آبشار های استان کهگیلویه و بویراحمد

آبشارهای استان

آبشار تنگ پوتک: این آبشار در 3/5 کیلومتری منطقه حفاظت شده دنا و در فاصله 4 کیلومتری پاسگاه محیطبانی آب سپاه با موقعیت ویژه ومنحصر به فردی واقع شده است. ارتفاع این آبشار نزدیک به 15 متر می‌باشد و راه رسیدن به آن کمی دشوار است.

آبشار دره ناری: این آبشار در 6 کیلومتری جنوب منطقه حفاظت شده دنا با موقعیت طبیعی ویژه واقع شده است. ارتفاع این آبشار از 40 تا 70 متر متغیر بوده و حجم آب نسبتاً فراوان آن به ویژه در فصل بهار، منظره بسیار جالبی را به وجود می‌آورد.

آبشار (توف) شاه: این آبشار در فاصله 10 کیلومتری ارتفاعات جنوبی منطقه حفاظت شده دنا و در فاصله 2/5 کیلومتری آبشار دره ناری واقع شده است. قرارگیری در ارتفاعات 100 متری و صعب‌العبور جنوب غربی قله مورد کل دنا، موقعیت منحصر به فردی به آن بخشیده است.

دریاچه های استان کهگیلویه و بویراحمد

دریاپه های استان

دریاچه مور زرد: این دریاچه که در اصطلاح محلی «برم (برکه) دلی بو» گفته می‌شود، در 135 کیلومتری شمال غرب یاسوج و در ارتفاع 2180 متری از سطح دریا قرار دارد. این دریاچه 2 کیلومتر طول، 1 کیلومتر عرض و بین 7 تا 14 متر عمق دارد. آب این دریاچه از چشمه‌ها و روان‌آب‌های سطحی تأمین می‌شود. در این دریاچه ماهی به ویژه ماهی کپور معمولی، قورباغه، مارآبی، مارماهی، لاک‌پشت و خرچنگ زندگی می‌کنند. پرندگان آبی همچون مرغ ماهی‌خوار، اردک و غاز نیز در اطراف این دریاچه دیده شده‌اند.

رود خانه های استان کهگیلویه و بویراحمد

رودخانه های استان

به دلیل ارتفاعات فراوانی که در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارند، میزان دریافت نزولات جوی نسبتاً زیاد می‌باشد که بیشتر به صورت برف بوده و در نهایت سبب تغذیه رودهای این استان می‌شود. آب‌های سطحی این استان پس گذشتن از نقاط مختلف و پیوستن به یکدیگر، به سمت خلیج فارس روان می‌شوند. رودهای استان کهگیلویه و بویراحمد عبارتند از مارون، خرسان، زهره، بشاور (بازرنگ)، نازمکان، ماربر، یاسوج، دره آجم، گردآوه، آب شور، تغار، قلات و خیرآباد.

غار های استان کهگیلویه و بویراحمد

غارهای استان

در عمق دره‌ها و کوه‌های استان کهگیلویه و بویراحمد غارهایی دیده می‌شوند که مردم این استان به گویش محلی به آن‌ها «اشکفت» می‌گویند. در قسمتی از این غارها آثار ساختمانی، سکونتگاهی، آب انبار، آب چکان‌ و آبگیرهای سنگی وجود دارد و در بعضی نقاط تراشیدگی‌هایی به صورت ستون و پایه‌های سنگی ساخته شده است که دلالت بر قدمت و پیشینه کهن این منطقه دارد. برخی از غارهای این استان عبارتند از:

کوه های استان کهگیلویه و بویراحمد

کوه‌های استان

این کوه ها جزو رشته کوه‌های زاگرس به شمار می‌روند که با توجه به شرایط جغرافیایى استان، هر چه در امتداد اصلى کوه‌هاى زاگرس از شمال شرقى به جنوب غربى پیش رویم، از ارتفاع کوه‌ها کاسته مى‌شود. کوه‌های شمالی استان با برخورداری از یخچال‌های طبیعی، سرچشمه رودهای پرآب می‌باشند. کوه‌های مهمی همچون کوه خائیز در جنوب دهدشت، کوه‌های نیل و حجال در شمال شرق یاسوج، کوه خامی در شمال شرق گچساران، کوه نور (=نیر) در مرکز استان، کوه‌های سیاه و سفید در بهمئی و شرق لنده و کوه دل‌افروز در شمال و کوه ساورز از مهم‌ترین کوه‌های استان به شمار می‌روند که در زیر به شرح برخی از آن‌ها می‌پردازیم.